ZENBATZAILEAK ETA NOLAKOTASUNA (-KO/-TAKO: HIRU KILOKO
HAURRA / LAU HANKAKO MAHAIA)
NOLAKOTASUNA adierazteko formak 34. arauan daude arauturik (“Hiru kiloko
haurra, lau hankako mahaia”); -ko eta -tako atzizkien
arteko aukeran, -ko mugatu singularra dago hobetsita batasunerako.
NOLAKO galderari erantzuten dioten gisa
honetako sintagmak dira batzuk: adineko pertsona, hiru hankako
mahaia, bost orriko txostena, lau laguneko taldea, etab.
<Zenbatzailea
+ izena (‘adina, prezioa, neurria, pisua...’ adierakoa) + -(ta)ko>
izenlagun-egitura dute beste batzuek. Horietan ere -ko mugatu singularra
dago hobetsita. Arrazoia: NOLAKO eta ZENBATEKO baliokideak dira
horretakoetan.
—Zenbat
urteko umea? —Bi urteko
umea. *—Zenbat urtetako umea?
—Zenbat
kilometroko bidea? —Hiru
kilometroko bidea
Bide
beretik: bost euroko
aldizkaria, hamar metroko etxea, bost zentimetroko altuera, zazpi segundoko
isilunea.
Zenbaitetan,
-ko/-tako bikoteaz baliatzea ezinbestekoa izan dezakegu
bereizketak egiteko: zazpi
urteko ardoa (botilan dagoen ardoak zazpi urte ditu), zazpi urtetako ardoa (2006,
2008, 2009, 2011, 2014, 2018, 2019).
Bestalde, -tako
erabili beharrekoa izan daiteke zenbaitetan (NONGO): hiru etxetako haurrak etorri
zaizkit. Zortzi gelatako ikasleak joan dira txangora.
NONGO adiera dute mota, era,
sail, neurri eta kategoria izenek ere. Beraz, -tako
dagokie honelakoei:
*bi motako ondorioak (>bi motatako ondorioak)
*bost erako probak (>bost eratako probak)
POEMA
Izan
Izan garenarengatik
maite dezagun geure burua;
izan
gaitezkeenarengatik are gehiago.
Castillo Suárez
Irudia: Gema Urdanitz
UMORE TANTA BAT
PILULA GUZTIAK IKUSTEKO klikatu hemen
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina